Mâm cơm cúng để 5 hay 6 bát? Giải đáp và hướng dẫn chi tiết
Mâm cơm cúng để 5 hay 6 bát là băn khoăn phổ biến của nhiều gia chủ Việt khi chuẩn bị lễ dâng cúng tổ tiên, thần linh. Việc chọn số lượng bát này không chỉ theo phong tục mà còn mang ý nghĩa tâm linh quan trọng, thể hiện lòng thành kính. Bài viết này Tâm Linh 360 sẽ giải đáp chi tiết, giúp bạn tự tin bày biện mâm cúng đúng cách và vẹn toàn nhất.
Ý nghĩa số lượng bát trên mâm cơm cúng theo quan niệm truyền thống
Việc lựa chọn số lượng bát đũa trên mâm cúng không chỉ là thói quen mà còn ẩn chứa nhiều ý nghĩa tâm linh theo quan niệm dân gian.
Tại sao lại là số 5?
Con số 5 thường được ưu tiên trên mâm cúng bởi nhiều ý nghĩa tốt đẹp:
- Ngũ Hành: Tượng trưng cho 5 yếu tố Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ, thể hiện sự hài hòa của vũ trụ.
- Ngũ Phúc: Cầu mong 5 điều phúc lành: Phú, Quý, Thọ, Khang, Ninh.
- Năm Phương: Ngụ ý dâng cúng lên thần linh cai quản khắp các phương, hoặc mời gọi gia tiên từ mọi phương hội tụ. Nhiều gia đình chọn cúng cơm 5 bát vì tin rằng con số này thể hiện sự cân bằng và đầy đủ theo lẽ tự nhiên.
Ý nghĩa của số 6 là gì?
Con số 6 cũng xuất hiện và mang những ý nghĩa riêng khi được sử dụng trên mâm cúng:
- Lộc: Số 6 (lục) đồng âm với “lộc”, tượng trưng cho tài lộc, may mắn.
- Sự đủ đầy: Là một số chẵn, số 6 biểu thị sự trọn vẹn, sung túc. Do đó, không ít gia đình chọn mâm cúng 6 bát với mong muốn cầu tài lộc và sự no ấm.
Quan niệm về số lượng bát theo vai vế gia chủ
Theo một số quan niệm phong thủy và truyền thống gia tộc, số lượng bát đũa còn phụ thuộc vào địa vị của người đàn ông trong nhà:
- Nếu gia chủ là trưởng tộc, người đứng đầu dòng họ, mâm cúng có thể bày 9 bát và 9 đôi đũa. Con số 9 tượng trưng cho sự trường cửu, viên mãn và uy quyền.
- Nếu không phải là con trưởng hoặc không phải là người đứng đầu chi/nhánh lớn, thường sẽ bày 5 bát và 5 đôi đũa. Số lượng này mang ý nghĩa về Ngũ Hành hoặc Ngũ Đại Đường (năm thế hệ).
Đây là một yếu tố mang tính tham khảo, tùy thuộc vào gia phong và truyền thống của từng dòng họ.
Mâm cơm cúng để 5 hay 6 bát là phù hợp nhất?
Vậy mâm cơm cúng để 5 hay 6 bát? Thông thường, bàn thờ được bày 6 chiếc bát và 6 đôi đũa. Tuy nhiên, số lượng này có thể thay đổi tùy thuộc vào phong tục từng vùng miền.
Trường hợp cúng lễ thông thường (ngày rằm, mùng một)
Trong các dịp cúng lễ thông thường như ngày rằm, mùng một tại gia, việc chuẩn bị 5 bát cơm cùng 5 đôi đũa được xem là phổ biến và trang trọng. Điều này vừa thể hiện lòng thành, vừa phù hợp với nhiều ý nghĩa tốt đẹp đã nêu.
Trường hợp cúng giỗ, lễ Tết quan trọng
Vào các dịp lễ lớn như Tết Nguyên Đán, hoặc đặc biệt là cúng giỗ, số lượng bát và cách bày biện có thể có những điều chỉnh:
- Số lượng có thể thay đổi: Tùy theo quy mô lễ cúng, số lượng khách mời (là các vị gia tiên được mời về) hoặc gia cảnh, số lượng bát có thể nhiều hơn 5 hoặc 6.
- Mâm cúng giỗ cần mấy chén cơm? Sự khác biệt vùng miền:
- Miền Bắc: Khi cúng giỗ, cúng gia tiên, người miền Bắc thường dùng 5 chén cơm bày ra mâm. Một lưu ý nhỏ là khi xới cơm chỉ xới một lần cho đầy bát, không xới hai lần.
- Miền Trung và Miền Nam: Thay vì dùng nhiều bát nhỏ, người miền Trung và miền Nam có thể dọn cơm đầy vun lên một hoặc vài đĩa lớn (thường là đĩa vuông). Đôi khi, trong các lễ giỗ lớn, có thể chuẩn bị 2 mâm cỗ: một mâm cúng tổ tiên, người đã khuất và một mâm khác cúng các vị thần linh, thổ địa cai quản trong nhà.
Yếu tố quyết định cuối cùng: Lòng thành và sự phù hợp
Dù gia chủ chọn mâm cúng 5 bát hay 6 bát, hay thậm chí một con số khác theo truyền thống gia đình, điều quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành kính và sự trang nghiêm khi thực hiện nghi lễ. Sự phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện kinh tế và phong tục riêng của gia đình cũng là yếu tố cần được cân nhắc.
Các bạn hãy theo dõi thêm nhiều bài viết khác của chúng tôi để cập nhật thông tin về những mâm cúng khác như: Mâm cúng rằm tháng 8, ngày tết, rằm tháng giêng, chúng sinh, các bác, dựng cửa chính, gia tiên,…
Hướng dẫn cách bày bát đũa trên bàn thờ và những lưu ý quan trọng
Việc bày biện mâm cúng, đặc biệt là cách bày bát đũa trên bàn thờ, cần sự cẩn thận để thể hiện sự tôn kính.
Nguyên tắc bày bát đũa cơ bản
- Bát cơm: Xếp ngay ngắn, cân đối trên mâm.
- Đũa: Mỗi bát cơm thường đi kèm một đôi đũa. Trong ngày giỗ, một số nơi có phong tục cắm đũa thẳng đứng vào giữa bát cơm. Vào ngày thường hoặc các lễ cúng khác, đũa có thể được đặt trang trọng bên phải bát cơm, hoặc gác lên miệng bát (đầu có thức ăn quay vào trong mâm). Luôn sử dụng đũa sạch, mới hoặc bộ đũa thờ riêng.
Những lưu ý khi chuẩn bị mâm cúng
- Đồ thờ cúng riêng biệt: Nên có một bộ bát đũa, mâm dành riêng cho việc thờ cúng, không dùng chung với đồ dùng sinh hoạt hàng ngày trong nhà bếp để đảm bảo sự thanh tịnh.
- Sạch sẽ, tươm tất: Tất cả vật phẩm cúng và không gian bàn thờ phải được lau dọn sạch sẽ trước khi tiến hành.
- Thành phần mâm cỗ: Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế và phong tục, nhưng truyền thống thường có những món cơ bản như cơm tẻ, một món canh, một món xào, một món luộc/hấp (ví dụ: gà luộc, thịt lợn luộc), hoặc các món đặc trưng ngày Tết như bánh chưng, dưa hành.
- Vị trí đặt mâm cúng: Bàn thờ nên được đặt ở vị trí trang trọng nhất trong nhà và theo hướng hợp phong thủy. Mâm cỗ mặn có thể được đặt trên bàn thờ chính hoặc trên một bàn phụ nhỏ hơn đặt phía trước hoặc bên dưới bàn thờ chính để giữ sự tôn nghiêm và sạch sẽ cho không gian thờ tự.
- Vật phẩm khác: Ngoài cơm, mâm cúng thường có thêm rượu, trà, nước lọc, hoa tươi, đĩa ngũ quả, vàng mã (tùy lễ).
- Sau khi cúng xong: Bát đũa và đồ thờ cúng cần được thu dọn, lau chùi sạch sẽ và cất giữ cẩn thận cho lần sau.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Việc quyết định mâm cơm cúng để 5 hay 6 bát phụ thuộc vào nhiều yếu tố, từ quan niệm truyền thống, phong tục gia đình, vùng miền đến vai vế của gia chủ. Không có câu trả lời đúng sai tuyệt đối, quan trọng nhất là sự thành tâm, trang nghiêm và chuẩn bị chu đáo của gia chủ. Tâm Linh 360 mong rằng những thông tin trên đã giúp bạn có thêm kiến thức hữu ích để chuẩn bị mâm cúng cho gia đình một cách trọn vẹn và ý nghĩa nhất.
