Vô Tri Là Gì? Bản Chất Và Ý Nghĩa Trong Phật Giáo
Vô tri là gì? Có lẽ bạn sẽ thấy cụm từ “vô tri” xuất hiện khá thường xuyên. Dù trên mạng xã hội hay ngoài cuộc sống, từ này vẫn xuất hiện khá thường xuyên. Vậy còn trong Phật giáo, ý nghĩa của nó là gì? Hãy cùng Tamlinh360.com tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Vô tri là gì?
Lấy từ tiếng Hán, Vô có nghĩa là “Không”, Tri có nghĩa là “Biết”. Như vậy, chữ vô tri có nghĩa là không biết. Theo nghĩa rộng, vô tri là không có trí tuệ, không có suy xét, suy luận và tìm ra câu trả lời cho các vấn đề.
Người vô tri là người không có trí tuệ, không biết hoặc không có khả năng nhận thức được bản chất vô thường, vô ngã, không phân biệt được đâu là chân lý, chánh pháp, khổ – sướng trong cuộc đời.
Theo cách nói của nhà Phật, người vô tri là người không có “chánh tư duy”.
Ngoài ra, trong đời sống, giới trẻ hiện nay cũng sử dụng những câu nói hài hước có từ “vô tri” để gán cho những người có hành động vô nghĩa hoặc nói những cụm từ ngớ ngẩn, không có ý nghĩa. Chẳng hạn như là:
- Nụ cười vô tri.
- Nói năng vô tri.
- Hỏi vô tri.
- Làm những thứ vô tri.
- …
Sống vô tri trong Phật giáo có ý nghĩa gì?
Đạo Phật cho rằng con người chúng ta được tạo thành từ Ngũ uẩn gồm Sắc, Thọ, Hành, Tưởng và Thức..
Trong đó:
- Sắc đại diện cho cơ thể và sinh lý.
- Thọ biểu thị cho cảm nhận.
- Hành bao gồm những trạng thái tâm lý như vui vẻ, tức giận, ghen tức, buồn bã, thương yêu và không thích.
- Tưởng là tri giác, khả năng suy nghĩ, suy xét vấn đề.
- Thức hay còn được gọi là tiềm thức, là nơi lưu trữ các cảm nhận từ Thọ và Tưởng.
Kinh Pháp Cú ghi lại rằng, Đức Phật Thích Ca đã truyền đạt cho chúng ta về tư duy và nhận thức của con người vô tri.
Theo Người, người vô tri là kẻ luôn bị dục vọng mê hoặc và thường che giấu sự thật. Vô tri thường đi kèm với quan điểm tà kiến. Chỉ khi có tuệ giác rõ ràng, tức là chánh tư duy – suy nghĩ đúng đắn, thì chúng ta mới có thể nhận ra điều này.
Nó giúp chúng ta hiểu rõ bản chất của vô thường, khổ, vô nghĩa, vô ngã, từ đó giúp chúng ta thoát khổ, hóa giải mọi phiền não.
Kinh A Hàm ghi lại những lời Phật dạy về cách diệt trừ mọi đau khổ để có một cuộc sống an lạc và hạnh phúc rằng:
Tư tưởng ỷ dâm dục
思 想 猗 婬 欲
Tự phú vô sở kiến
自 覆 無 所 見
Duy tuệ phân biệt kiến
唯 慧 分 別 見
Năng đoạn ý căn nguyên
能 斷 意 根 原
Phật đã dạy cách thức đoạn trừ tất cả mọi khổ não để có được cuộc sống an vui trong Kinh Tạp A Hàm như sau:
“Đối với sắc không biết, không rõ, không đoạn tận, không ly dục thì không thể đoạn trừ khổ não,
“Cũng vậy, đối với thọ, tưởng, hành, thức mà không biết, không rõ, không đoạn tận, không ly dục, thì không thể đoạn trừ khổ não.
“Này các Tỳ-kheo, đối với sắc, nếu biết, nếu rõ, nếu đoạn tận, nếu ly dục, thì có thể đoạn trừ khổ não.
“Cũng vậy, đối với thọ, tưởng, hành và thức, nếu biết, nếu rõ, nếu đoạn tận, nếu ly dục, thì có thể đoạn trừ khổ não.”
(於色不知、不明、不斷、不離欲，則不能斷苦。如是受、想、行、識，不知、不明、不斷、不離欲，則不能斷苦,
Ư sắc bất tri, bất minh, bất minh, bất ly dục, tắc bất năng đoạn khổ. Như thị, thọ tưởng, hành thức bất tri, bất minh, bất minh, bất ly dục, tắc bất năng đoạn khổ.
於色若知、若明、若斷、若離欲，則能斷苦；如是受、想、行、識，若知、若明、若斷、若離欲，則能堪任斷苦。
Vu sắc nhược tri, nhược minh, nhược ly dục, tắc năng đoạn khổ. Như thị, thọ tưởng, hành thức nhược tri, nhược minh, nhược ly dục, tắc năng đoạn khổ).
Là người con cháu của Đức Phật, vâng theo lời Đức Phật dạy, mọi người hãy tu tập chánh kiến, chánh tư duy để có thể nhận thức được bản chất vô thường, khổ, không, vô ngã của vạn vật mà không còn dính mắc vào sắc dục. Tri giác giúp cho người tu tập có thể đoạn trừ khổ đau.
Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.
Đây là Kinh Vô tri trong Tạp A Hàm Kinh:
Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật ở tại vườn Cấp cô độc, rừng cây Kỳ-đà, nước Xá-vệ. Bấy giờ, Thế Tôn nói với các Tỳ-kheo:
“Đối với sắc không biết, không rõ, không đoạn tận, không ly dục thì không thể đoạn trừ khổ não.
“Cũng vậy, đối với thọ, tưởng, hành, thức mà không biết, không rõ, không đoạn tận, không ly dục, thì không thể đoạn trừ khổ não.
“Này các Tỳ-kheo, đối với sắc, nếu biết, nếu rõ, nếu đoạn tận, nếu ly dục, thì có thể đoạn trừ khổ não.
“Cũng vậy, đối với thọ, tưởng, hành và thức, nếu biết, nếu rõ, nếu đoạn tận, nếu ly dục, thì có thể đoạn trừ khổ não.”
Bấy giờ, các Tỳ-kheo sau khi nghe những điều Phật dạy, hoan hỷ phụng hành.
Quá trình hình thành từ vô tri cho đến không biết gì
Vô tri hay không biết không chỉ là thiếu tri thức mà còn là không nhận ra mình thiếu tri thức. Không hẳn là xấu nếu chúng ta dám đối mặt và chấp nhận sự thật rằng chúng ta thiếu hiểu biết, nông cạn.
Socrates, triết gia vĩ đại người Hy Lạp, biệt danh “triết gia đường phố” sống cách đây 2.500 năm, từng có câu nói bất hủ đến nay vẫn còn nguyên giá trị: “Tôi chỉ biết một điều, đó là tôi không biết gì cả!”
Nhận xét về câu nói này của Socrates, nhà triết học Do Thái Hannah Arendt nói rằng, chúng ta thường bắt đầu với tư cách là những người theo chủ nghĩa giáo điều, và hy vọng, thường kết thúc với tư cách là như những người hoài nghi.
Socrates không có gì để dạy cho hậu thế, mặc dù ông đã uyên bác tới mức nào. Ông không coi mình là một nhà hiền triết và có thể dạy người khác về cuộc sống. Đứng trước phiên tòa, ông cực lực phủ nhận việc làm hư thanh niên thời đó, nhưng cũng không thừa nhận mình đã giáo dục nhiều thanh niên trở nên tốt hơn.
Ông chỉ nói rằng “Một cuộc đời không biết suy xét là một cuộc đời không đáng sống”.
Về những vấn đề quan trọng như sự sống và cái chết, tình yêu, công lý và lòng dũng cảm, Socrates đã mở ra cái gọi là “một vũ trụ của sự không biết gì”.
Đương nhiên, thái độ của con người và thái độ chấp nhận giới hạn của mình đều là thông điệp mà Socrates muốn gửi gắm. Trong nền giáo dục hiện đại, triết lý “hoài nghi kiểu Socrates” đã mang lại những kết quả rõ rệt cho tư tưởng giáo dục đương thời.
Qua bài viết này của Tâm Linh 360, bạn đã biết được vô tri là gì rồi đúng không nào? Hy vọng rằng, nội dung trên sẽ thực sự có giá trị cuộc sống đối với các bạn. Hãy thường xuyên truy cập vào trang chủ của chúng tôi để liên tục cập nhật các thông tin mới nhất nhé! Xin chân thành cảm ơn!
